آشنایی با شماری از جاهای دیدنی بیستون - وبلاگ قطب نما

به گزارش وبلاگ قطب نما، ایرنا/ این خبر به جهت آشنایی با شماری از جاهای دیدنی بیستون برای شما نگارش شده است.

بیشتر بخوانیدمحوطه تاریخی و فرهنگی بیستون یکی از دیدنی های استان کرمانشاه به شمار می رودمجموعه تاریخی بیستون

مجموعه تاریخی بیستون در جنوب غربی شهر بیستون واقع شده و در 22 تیر سال 1385 به شماره ثبت 1222 در لیست آثار دنیای به ثبت رسیده است.

بیستون در 30 کیلومتری شرق کرمانشاه از منطقه ها کهن ایران محسوب می گردد که آثار تاریخی بجا مانده از این منطقه امروز یکی از منطقه ها دیدنی و توریستی کشور محسوب می گردد که سالانه هزاران توریست داخلی و خارجی از این مجموعه بازدید می نمایند.

براساس مقاله آشنایی با شماری از جاهای دیدنی بیستون باید بدانید که در عرصه محوطه تاریخی، فرهنگی و طبیعی بیستون 28 اثر ثبت شده ملی وجود دارد و تا به امروز در حریم آن نیز بیش از 150 اثر تاریخی شناسایی شده که از این تعداد 88 اثر آن در لیست میراث ملی به ثبت رسیده است.

حریم ثبت ملی اثر از شمال غرب و جنوب غربی به کوههای نوژی وران، از جنوب به سه چک، کوه لاره و کوه ایل دره، از شرق و جنوب شرق به شیزر محدود است که حدود 50 هزار هکتار وسعت دارد.

عرصه ثبت ملی از شمال به تپه نادری، از شمال غرب به روستای سنقرآباد، از غرب به کوه بیستون، از جنوب به کشتارگاه صنعتی و از شرق در فاصله 200 متری به رودخانه گاماسیاب و روستاهای چمبطان بالا و چمبطان پایین محدود است که حدود هزار و 300 هکتار وسعت دارد.

دشت بیستون؛ قدیمی ترین سکونتگاه انسان

دشت بیستون

محدوده عرصه دنیای و حریم بلافصل دنیای بیستون در عرصه ملی آن واقع شده است، محدوده ثبت دنیای حدود 340 هکتار را در بر میگیرد و حریم منظری آن حدود 34 هزار هکتار است.

آن گونه که از شواهد و مدارک باستان شناسی بر می آید انسانها اولین بار در دوره پارینه سنگی میانی در غارها و پناهگاه های صخره ای دشت بیستون ساکن شده اند.

وجود تپه ها و آثار فراوان موجود در دشت بیستون نشان می دهد که این منطقه در پیش از تاریخ از مهمترین منطقه ها سکونتی منطقه زاگرس و بطور کلی ایران بوده است.

براساس مقاله آشنایی با شماری از جاهای دیدنی بیستون باید بدانید که قداست کوه بیستون، شرایط مطلوب آب و هوایی، نزدیکی این محل به بین النهرین و واقع شدن بر سر راههای مهم سبب شد تا در دوران تاریخی شاهان و فرمانروایان بیشماری به این منطقه توجه نمایند و از خود آثار و یادگارهای بی بدیلی در دل و دامنه کوه بیستون بر جای بگذارند.

کوه بیستون

برخی از این آثار به حق در ردیف با ارزش ترین مدارک تاریخی عصر خویش قرار داشته و بیانگر واقعه ای تاریخی هستند که از آن میان میتوان به کتیبه و نقش برجسته داریوش (دوره هخامنشی)، نقش برجسته هرکول (دوره سلوکی) اشاره نمود.

پل خسرو؛ نشان دهنده سطح بالای فناوری دوران ساسانیان

پل خسرو

برخی دیگر از این آثار، نشان دهنده سطح بالای فناوری و دانش مهندسی سازندگان خویشند که پل خسرو (دوره ساسانی) و پل بیستون (دوره ساسانی) از آن جمله اند.

با مطالعه و آنالیز آثار دیگر بیستون میتوان پاره ای از ابهام های موجود در رابطه با هنر، معماری، شهرسازی و حتی مسایل اجتماعی و مذهبی دوران مختلف را روشن کرد که پرستشگاه مادی (دوره ماد)، دژ مادی (دوره ماد)، نقش برجسته بلاش (دوره اشکانی)، پرستشگاه پارتی (دوره اشکانی)، کاخ خسرو (دوره ساسانی)، فرهاد تراش (دوره ساسانی)، شهر پارتی (دوره اشکانی)، کاروانسرای ایلخانی (دوره ایلخانی)، کاروانسرای شاه عباسی (دوره صفوی) و وقف نامه شیخ علیخان زنگنه (دوره صفوی) از آن جمله هستند.

کوهی که همواره یادآور دلیریها و افسانه هاست. کوه بیستون از زمانهای بسیار دور نیز دارای اهمیت و تقدس فراوانی بوده و به همین علت است که تقریبا از هر دوره اثری در پهنه آن دیده می گردد. این آثار از دوره جمع آوری غذا شروع و به دوره صفویه ختم می گردد و بی شک میتوان بیستون را گنجینه تاریخ بشری نامید.

شواهد و مدارک باستان شناسی نشان می دهد این محوطه از دوران پارینه سنگی مسکون بوده و آثار باارزشی از ادوار مختلف تاریخی را در خود نهفته دارد.

کتیبه بیستون؛ ارزشمندترین سند تاریخی دوران هخامنشیان

کتیبه بیستون

از میان این مجموعه آثار، کتیبه داریوش هخامنشی از همه پراهمیت تر است. کتیبه داریوش بزرگترین، پراهمیت ترین و معتبرترین کتیبه ای است که تا به امروز در دنیا شناسایی شده است.

این نقش برجسته دوره هخامنشی یکی از باارزشترین یادگارهای ادبی و تاریخی ایران است که در دامنه کوه بیستون حجاری شد.

سنگ نگاره داریوش اول 6 متر طول و 20/3 متر عرض دارد، در سمت چپ این سنگ نگاره تصویر داریوش به ارتفاع 78/1 متر حجاری شده است. در سال 522 قبل از میلاد، به دستور داریوش شاه هخامنشی نقشی از وی، فروهر و 2 تن از بزرگان پارسی، گئومات مغ و 9 تن از شاهان مغلوب بر دیواره کوه بیستون حک شد.

علاوه بر این نقش فرامین و اندرزهای داریوش شاه نیز به صورت کتیبه ای در دل کوه بیستون حجاری شده است. توضیح فتوحات داریوش شاه، به خط میخی و به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی در این کتیبه نگاشته شده است. عظمت این کتیبه به گونه ای است که فقط زبان فارسی باستان آن دارای 414 سطر است.

کتیبه بیستون طولانی ترین کتبیه دنیا است و یک سند تاریخی است که بدون هیچ تحریفی از دوره هخامنشیان به ما رسیده است.

براساس کتیبه بیستون خط میخی برای نخستین بار در دنیا رمزگشایی شده است. خط میخی از 42 علامت برای نوشتن تشکیل شده و چون زبان فارسی باستان ساده تر از زبانهای عیلامی نو و بابلی بوده است تمدن های سومر، آکد و بابل و کشورهای دیگر مدیون ترجمه کتیبه بیستون هستند.

کشف استخوان انسان نئاندرتال در غارهای بیستون

غار شکارچیان

در حفاری های صورت گرفته در سال 1949 تنها در غار شکارچیان 22 هزار شی شامل سفال، ابزار سنگی، قطعات استخوان حیوانات و بخشی از استخوان انسان نئاندرتال متعلق به دوران دوم زمین شناسی بدست آمد.

نخستین کاوش مشترک هیات باستان شناسان ایرانی و فرانسوی در غار مر تاریک بیستون منجر به کشف بقایای مهمی از عصر سنگ شد. در نتیجه این کاوش باستان شناختی ابزارهای سنگی ساخته شده از طریق انسان های پارینه سنگی میانی، بقایای استخوان حیوانات، چندین قطعه استخوان و دندان انسان و دیگر بقایای باستان شناختی در غار مر تاریک یافت شد.

یافته های اخیر اطلاعات تازه ای در باره نحوه استفاده ساکنان غار از منابع طبیعی منطقه مانند سنگ چخماخ (سنگ آتش زنه) که در ابزارسازی مورد استفاده میگرفت و حیوانات شکار شده از طریق آنها را در اختیار پژوهشگران قرار دهد.

در صورتی که مطالعات بعدی ثابت کند که بقایای استخوان و دندان یافت شده در کاوش های اخیر مربوط به انسانهای پارینه سنگی میانی است، میتوان اطلاعات جدیدی از شرایط جسمانی و تغذیه این انسانهای منقرض شده در منطقه زاگرس بدست آورد.

کشف بقایای مهمی از سکونت انسان در عصر سنگ در بیستون

طبق گفته پروفسور ژاک ژوبر سرپرست هیات فرانسوی این مکان احتمالا یک کمپ شکار پارینه سنگی میانی بوده که شکارچیان دوره مذکور ابزارهای سنگی ساخته شده در خارج از غار را در این محل نگهداری و مورد استفاده قرار می دادند.

در نتیجه کاوش های پیشین که از طریق باستان شناسان آمریکایی و کانادایی در سال 1328 در دو غار دیگر بیستون انجام شد، بقایایی از دوره های مختلف پارینه سنگی بدست آمد که مهمترین آنها قطعه ای از استخوان ساعد یک انسان نئاندرتال است کشف شد که تنها بقایای جسمانی این انسانها است که تا به امروز در ایران کشف شده است.

کوه بیستون به واسطه وجود غارهای متعدد که حاوی بقایای مهمی از سکونت انسانها در عصر سنگ است در نزد متخصصان این دوره از معروفیت زیادی برخوردار است.

نیایشگاه مادی از دیگر آثار این مجموعه است که در زیرکتیبه و نقش برجسته داریوش اول واقع شده است. بلندی این صفه یک متر و نیم است که به صورت خشکه چین با سنگهای نتراشیده ساخته شده است.

راهرویی به عرض یک و نیم و طول هفت متر این صفه را به 2 بخش تقسیم نموده است در انتهای این راهرو اتاقی به ابعاد 5/6 در 5/3 واقع شده است که 2 طرف آن را شکاف کوه و انتهای آن را دیواری به عرض 5/1 و طول 5/5 متر مسدود می نماید.

با توجه به شباهت سفالینه های بدست آمده از این بنا با سفالینه های مادی گودین تپه کنگاور و نوشیجان ملایر کارشناسان آن را به دوره مادها نسبت می دهند.

فرهاد تراش؛ بزرگترین دیوار حجاری شده ایران

فرهاد تراش

یکی از آثار کوه بیستون که به علت عظمت و بزرگی از فواصل دور نمایان است، دیوار حجاری شده ای است به نام فرهاد تراش یا به قول مردم محلی فراتاش که دیده هر بینندای را به خود جلب می نماید.

طول این صفحه 200 متر و عرض آن 30 متر است که تا به امروز هیچ یک از کوه های ایران را به این میزان نتراشیده اند، در دامنه این صفحه، سکویی خاکی واقع شده است که در جلوی آن دیواری به طول 150 متر و قطر 15 متر ایجاد شده است.

این دیوار را که بلندی آن از پی به 5/4 می رسد با استفاده از بلوکهای سنگی تراشیده و لاشه سنگ به همراه ملاط گچ ساخته اند. در دوطرف این صفحه چند سکوی پله دار خشن در سنگ کنده شده که از آنها برای نشستن به هنگام تراشیدن دیوار استفاده میشده است.

بر روی این صفحه اثر قلم های سنک تراشان و بعلاوه گودی های مخصوص قرار دادن کوههای چوبی برای برش سنگ ها به وضوح دیده می گردد. وجود سطوح ناصاف و سکوهای روی صفحه نشان می دهد که این کار ناتمام رها شده ولی بخش های فوقانی آن تقریبا رو به اتمام بوده است.

در دامنه این صفحه تراشیده و بر روی صفحه خاکی، تعداد زیادی بلوک سنگی ساقه ستون و پایه ستون های نیمه کاره دیده می گردد. از نظر کارکرد نیز نظرهای مختلفی در رابطه با فرهادتراش وجود دارد، برخی آن را مربوط به دوره هخامنشی می دانند که قرار بوده وصیت نامه داریوش شاه یا توضیح اقدامات وی بر آن حجاری گردد، اما جنگهای متعدد و مرگ فرصت به سرانجام رساندن آن را نداده است.

مردم منطقه معتقدند که فرهاد کوه کن پس از آنکه عاشق و دلباخته شیرین، زن مسیحی خسروپرویز شد، مجنون گشت و سر به کوه سپرد و به کندن کوه بیستون پرداخت.

اما آنچه که شواهد و مدارک باستان شناختی نشان می دهد، این است که خسروپرویز شاه ساسانی برای نوشتن و نمایاندن این واقعه تاریخی مهم دستور به تراشیدن این صفحه داده است.

هرکول؛ یادگار دوره سلوکیان

نقش برجسته هرکول

نقش برجسته هرکول یادگار دوران سلوکیان نیز از آثار بسیار باارزش مجموعه تاریخی بیستون است که مرد کاملا عریانی را نشان می دهد که زیر سایه درختی و بر روی نقش شیری لم داده است. در پشت سر این شخصیت کتیبه و نقش هایی حجاری شده است.

این نقش ها شامل درختی است که بر شاخه آن کمان دان و تیردانی آویزان است و در کنار درخت گرزی مخروطی شکل گرده داری نقش شده است. کتیبه به خط یونانی در هفت سطر بر روی لوحی شبیه به معابد یونانی نوشته شده است.

مجموعه تاریخی بیستون بعلاوه مهمترین و وسیعترین منطقه تحت حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه است.

این منطقه با مساحت 53 هزار هکتار قدیمی ترین منطقه حفاظت شده کرمانشاه است که گونه های متنوع و نادر گیاهی و جانوری بسیاری را در خود دارد.

منطقه حفاظت شده بیستون، زیستگاه گونه های بسیاری از کل، بز، قوچ، میش، انواع پرندگان و پستانداران است و نادرترین گونه سوسمار که بازمانده آخرین نسل نوعی از خزندگان است در این منطقه زندگی می نماید.

بیستون تنها منطقه حفاظت شده در کرمانشاه است که یک پنجم از آن به عنوان منطقه امن تعریف شده که کاملا بکر است.

منبع: همگردی