جت لگ یا پرواز زدگی: علل، نشانه ها و درمان - وبلاگ قطب نما

به گزارش وبلاگ قطب نما، جت لگ | Jet Lag

جت لگ یا پرواز زدگی، یک نوع بیماری موقت است که در مواقعی اتفاق می افتد که الگوهای خواب شما دچار اختلال می گردد. در این شرایط ممکن است احساس سرگیجه، خستگی، سستی و شاید زودرنجی داشته باشید و احتمالا سردرد خواهید داشت. اگر شما تا به حال در سفری که ساعت مقصد با مبدأ تفاوت زیادی داشته دچار این حال شده اید، می توانید متن زیر را که خبرنگاران در خصوص جت لگ برایتان تهیه نموده مطالعه فرمایید تا در خصوص این حالت اطلاعات بیشتری کسب کنید.

جت لگ چیست؟

همانطور که گفتیم جت لگ زمانی رخ می دهد که الگوی خواب شما تغییر می نماید. این حالت معمولا در سفرهایی اتفاق می افتد که شما از جایی با یک محدوده زمانی به مقصدی با محدوده زمانی متفاوت سفر می کنید. هرچه این اختلاف ساعت بیشتر باشد، نشانه های بیشتری نیز در شما بروز خواهد نمود. پرواز زدگی مربوط به اختلال در فعالیت و عدم هماهنگ سازی در سلول های دو قسمت مغز است. هر چه افراد مسن تر باشند، شدت علائم آنها به طور معمول افزایش یافته و زمانی که بدن آن ها به ساعت نو عادت کند نیز طولانی تر خواهد شد و بچه ها معمولا علائم خفیفی داشته و سریعتر بهبود می یابند.

علل پرواز زدگی

برای شناخت بهتر جت لگ در ابتدا باید با ساعت زیستی (circadian rhythms) آشنا شویم.

ساعت زیستی چیست؟

ساعت زیستی یا ساعت بدن یک چرخه و فرآیند 24 ساعته زیست شیمیایی، فیزیولوژیکی یا رفتاری در بدن ماست. ساعت زیستی با فعالیت های روزانه ما مانند خواب، بیداری، غذا خوردن و دمای بدن مرتبط است.

ساعت بدن و مغز

به نظر می رسد جت لگ شامل اختلال در دو گروه جداگانه اما مرتبط از نورون یا یاخته های عصبیِ مغز است که این نورون ها بخشی از ساختاری به نام هسته سوپراکیاسماتیک (SCN) است. هسته سوپراکیاسماتیک در زیر هیپوتالاموس در پایه مغز واقع شده است.

یکی از این گروه های نورونی با خواب عمیق و اثرات خستگی فیزیکی همراه است. گروه دیگر حالت رویا در مرحله حرکت تند چشم در خواب (REM) را کنترل می نماید. آن گروه نورونی که با REM درگیر هستند، بسیار سخت می توانند با اختلاف زمانی و تغییر چرخه سازگار شوند که در نتیجه بین دو این گروه اختلاف ایجاد شده و از هماهنگی خارج می شوند.

چه چیزی بدن را از هماهنگی خارج می نماید؟

ساعت بدن از طریق یک سیستم نگهداری داخلی راهنمایی می گردد، اما از عوامل محیطی خارجی نیز مانند چرخه تاریک شدن شب و روز، تاثیر می گیرد. هنگامی که ساعت بدن از هماهنگی خارج می گردد و احتیاج به تنظیم مجدد دارد، جت لگ به وجود می آید. سفر به منطقه ها مختلف زمانی و تجربه شب و روزی که متفاوت از ریتم هایی است که ما به آن عادت داریم، باعث می گردد ساعت بدن ما از هماهنگی خارج گردد. علل دیگر شامل تغییر شیفت کاری و بعضی اختلالات خوابی است.

پرواز زدگی بر الگوهای خواب و بیدار شدن و خوردن و کار ما تاثیر می گذارد و تنظیم هورمون راه چاره هماهنگ سازی ساعت بدن است. هنگامی که جت لگ اتفاق می افتد، سطح هورمون ها از هماهنگی با محیط خارج می شوند و دمای بدن نیز با توجه به ساعت بدن تغییر می نماید. پرواز زدگی تا زمانی ادامه پیدا کند که تمام این عوامل بتوانند به محیط نو پاسخ دهند.

چرا سفر از غرب به شرق سخت تر است؟

جالب است بدانید زمانی که به سمت شرق سفر می نماید، علائم شدیدتر هستند زیرا بدن ما زمان کمتری برای بازسازی دارد. زمانی که به سمت غرب می رویم، زمان به روزمان اضافه می گردد در صورتی که در سفر شرق به غرب برعکس بوده و ساعت ها کم می شوند. این به معنی آن است که بدن ما زمان کمتری برای هماهنگ شدن با ساعت زیستی نو دارد.

سفر از شمال به جنوب و یا برعکس نیز مسائل خاص خودش را دارند زیرا فصل ها عوض می شوند و دما متفاوت خواهد بود. اما به هر حال جت لگ زمانی رخ می دهد که پرواز شرق به غرب یا برعکس صورت بگیرد و پروازهایی که مستقیم از شمال به جنوب یا برعکس هستند، ممکن است ناراحتی هایی ایجاد نمایند اما منجر به پرواز زدگی نخواهند شد.

کافئین

سازمان بهداشت جهانی (WHO) اعلام نموده که نوشیدنی های حاوی کافئین مانند قهوه در طول پرواز یا قبل از آن، علائم را بیشتر می نماید، آن هم به این علت که آب بدن را کم می نمایند. هوای داخل کابین هواپیما خشک تر از روی زمین است که آن هم می تواند به از دست رفتن آب بدن شما یاری کنید. کافئین بعلاوه الگوهای خواب شما را به هم می ریزد پس در نهایت بهتر است در طول پرواز آب بنوشید.

ارتفاع زدگی، اکسیژن و کم آبی بدن

بین سطح محیطی اکسیژن و پرواز زدگی ارتباط هایی وجود دارد. فشار در یک کابین هواپیما پایین تر از فشار در سطح دریا است و این به معنی آن است که وقتی افراد در حال پرواز هستند، مقدار اکسیژن در مغز کاهش می یابد. این امر می تواند منجر به سستی و ریسک وخیم تر شدن علاوم پرواز زدگی گردد. محققان پیشنهاد نموده اند که درمان های مربوط به اکسیژن می تواند برای کاهش اثرات پرواز زدگی استفاده گردد.

علائم

علائم پرواز زدگی ممکن است با هم متفاوت باشند. مسائل مربوط به خواب یکی از معمول ترین نشانه های این بیماری است و باقی علائم شامل موارد زیر می شوند:

• اختلالات خواب، کم خونی، سستی، خستگی مفرط و سردرد سنگین
• تحریک پذیری، سردرگمی و مشکل تمرکز
• افسردگی خفیف
• از دست دادن اشتها
• احساس سرگیجه
• اختلالات گوارشی مانند اسهال یا یبوست

عواملی که بر علائم و شدت بیماری تأثیر می گذارند، کم و زیاد بودن اختلاف زمانی، سن و شرایط سلامت فرد است.

درمان

در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای پرواز زدگی وجود ندارد، اما بعضی از اصلاحات شیوه زندگی می تواند به کاهش علائم یاری کند.

• سلامت و آمادگی جسمانی: افرادی که از لحاظ جسمی در شرایط خوبی به سر می برند هستند، استراحت کافی داشته و رژیم غذایی مناسبی دارند در این شرایط علائم کمتر از باقی افراد خواهند داشت.
• خواب زدگی در صورت داشتن بیماری های جانبی: بیماری هایی مانند بیماری ریه، بیماری قلبی یا دیابت، می تواند علائم جت لگ را بدتر کند. بهتر است در چنین شرایطی قبل از سفر، با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

منبع: medicalnewstoday.com